Policlínica Gipuzkoako Digestio Aparatuko Zerbitzuko espezialistak, Juan Arenasek, Julyssa Cobianek eta Laura Olondrisek Zeliakoaren Egun Nazionalean azaltzen dute gaixotasun hori zertan datzan eta nola tratatu ondorioak ebazteko

Gorputzak garatzeko eta bizirik irauteko behar dituen elikagai guztiak xurgatzeko sistema da digestio-aparatua. Hala ere, gaixotasun batzuek bere funtzionamendu egokia arriskuan jartzen dute. Horietako bat zeliakia da, gaur, maiatzak 27, bere Egun Nazionala ospatzen duena. Policlínica Gipuzkoako Digestio Aparatuko Zerbitzuko espezialistek, Juan Arenas, Julyssa Cobian eta Laura Olondris doktoreek, intolerantzia hori argitu digute.

Juan Arenasek, Policlínica Gipuzkoako Digestio Aparatuko Zerbitzuko buruak, honako hau adierazten du: “zeliakia gaixotasun sistemikoa da, oinarri immunologikokoa, genetikoki aurrez prestaturik dagoen jendearengan agertzen dena. Glutena proteina batekiko intolerantzia da, hainbat zerealetan dagoena, hala nola garia, garagarra edo zekalea”. Horrela, “patologia hori diagnostikatzeko egin behar dugun lehenengo gauza patologia horretan pentsatzea da”, dio. “Ondoren, proba serologikoak, proba endoskopikoak eta analisi genetikoko probak daude”, pista gehiago lortzen lagunduko dutenak.

“Sintomak pazientearen adinaren araberakoak dira”

Julyssa Cobianen arabera, gaixotasun hori eragiten dituen sintoma ohikoenak “normalean pazientearen adinaren araberakoak izaten dira. Pediatrikoak diren pazienteen kasuan, haurren eta nerabeen artean, sintomak beherakoak eta pisu-galerak izan daitezke, baita garapen motelagoa ere”, dio. “Hala ere, helduengan ikusten dugu askotan oso zaila dela sintometan oinarrituta soilik diagnostikatzea”, gaineratzen du medikuak.

Izan ere, “horiek sintomarik gabeko erreakziotik etor daitezke, hau da, pazienteek gaixotasun zeliakoren bat duten baina sintomarik ez duten senideren bat izan dezakete; bestalde, pazienteak ere kontsultatzen dituzte sabeleko minagatik, beherakoengatik, idorreriengatik edo heste-erritmoan alterazioren bat izateagatik”, dio Julyssa Cobianek.

Beste sintoma batzuk “osteoporosiarekin edo antzutasunarekin” lotuta egon daitezke, aletzea. Zeliakia “gaixotasun sistemikoa da, eta hesteari eragiteaz gain, beste sintoma batzuekin ere ager daiteke beste aparatu batzuetan”.

Nutrizio-defizita

Glutenarekin kontaktuan jartzen denean gure organismoak duen erreakzioari dagokionez, glutena “digestio-sisteman sartzen denean, kontaktua du hesteetako biloekin. Hori gertatzen denean, gehiegizko hantura-erantzuna sortzen da. Hantura horrek atrofia eragiten du biloen mailan, eta, horren ondorioz, pazienteak nutrizio-gabezia du proteinetan, bitaminetan, kaltzioan, B12 bitaminan…”. Digestio-aparatuak mantenugaiak xurgatzeari uzten dio “eta hori da hesteetako alterazioaren edo nutrizio-arazoen arazoak izateko arrazoia”, nabarmentzen du medikuak.

Hala ere, zeliakiak patologia askoz larriagoak ere eragin ditzake. “Zeliakiarekin zerikusia duten gaixotasun autoimmuneak 1. motako diabetes mellitusa dira, eta tiroideo arazoak edo hepatitis autoimmunea ere ager daitezke”, ohartarazten du Julyssa Cobianek.

Gainera, badira aurrejoera genetikoa izan dezaketen beste gaixotasun autoimmune batzuk ere, hala nola zeliakia. Hala, “gaixotasun erreumatologikoak daude, adibidez, artritis erreumatoidea. Espondilitisak ere badu osagai genetiko bat, eta guztiak zeliakia bezala aurkezten dira”, dio.

“Sistema immunologikoak gu babesteko funtzioa du”

Laura Olondrisek berriz, honako hau adierazten du: “Normalean, sistema immunologikoak kanpoko agenteengandik babesten gaitu: bakterioak, birusak eta abar. Hor funtsezkoa da gure immunologia-sistemak jakitea bereizten zer den berezkoa eta zer arrotza”, dio medikuak.

Hala ere, “gaixotasun autoimmune batekin”, zeliakiarekin adibidez, “gertatzen dena da nahasmen bat dagoela, eta sistema gureak diren zelulen eta beste ehun batzuen aurka egiten hasten da, guretzat arriskutsuak izan behar ez luketenak”. Erreakzio horrek “ehunetan eta organoetan kalteak eragin ditzake”, azaltzen du.

Hori bai, gaur egun badaude pazienteek sufri ez dezaten hartzen diren neurriak, baina “glutenik gabeko dieta da, une honetan, gaixotasun zeliakoetarako eskuragarri dagoen tratamendu bakarra”. Testuinguru horretan, “honek zorrotza eta bizitza guztikoa izan behar du, mugagabea, gaur behintzat”, dio Laura Olondrisek. Izan ere, dieta hori “paziente horrek hobera egiteko eta glutena hartzeak eragindako aldaketak eta kalteak leheneratzeko dugun modu bakarra da”. Helburua da pazienteak “nutrizio-elementuak berriro xurgatzea eta sintomak desagertzea”, adierazten du.

Bestalde, glutena proteina onuragarria da gure organismoarentzat, eta ez da zertan hartu gabe utzi behar. “Pertsona batek ez badu glutenari alergia eragiten dion gaixotasunik, ez du inolako arrazoirik glutena bere dietetatik kentzeko”, ohartarazten du medikuak. Nolanahi ere, “praktikan, paziente batzuek sintoma jakin batzuk dituztela esaten badigute eta glutena kentzen diegunean pertsona horiek hobera egiten dutela ikusten badugu, azterketa on bat egin behar da eta paziente hori zeliakoa ez dela irmoki baztertu behar da”, nabarmentzen du digestio-aparatuko espezialistak.

“Hala ere, erabat baztertzen badugu zeliakoa ez dela, baina glutenaren sintomek jarraitzen badute, begiratu beharko dugu ea zeliakoa ez den glutenarekiko sentikortasuna duen. Horrek, batzuetan, glutenarekin ez ezik, gariaren beste osagai batzuekin ere badu zerikusia”, gehitzen du.

“Ez dago froga medikorik pertsona bat zeliakoa den baieztatzeko edo baztertzeko”

Gaur egun, arazoa da oraindik ez dagoela behar adina baliabide patologia hori diagnostikatzeko. “Gaixotasun honekin ez dago froga medikorik baieztatzen digunik eta ehuneko ehunean baztertzen gaituenik pertsona bat zeliakoa den ala ez”. Gauzak horrela, “hainbat prozesu diagnostiko elkartu behar ditugu, eta guztiek puzzle bat osatu behar dute, eta koadratu egin behar dute. Horretarako, odol-analitika bat dugu, antigorputzak neurtzeko, guk deitzen dugun serologia. Beste odol-analisi batekin ere ikus dezakegu karga genetikoa, paziente hori zeliakoa izan daitekeen ala ez baloratzeko”. Era berean, “gastroskopia batekin hartzen ditugun lagin batzuk ditugu, giltzurrunetan edo duodenoan glutena kontsumitzeagatik kalterik dagoen jakiteko, eta, azkenik, paziente batek glutenik gabeko dieta egin ondoren maila guztietan, baita maila sintomatikoan ere, ematen duen erantzuna ikusi behar dugu”. Gauza horiek guztiak begiratu ondoren, behin betiko diagnostikoa egin ahal izango da.